Etap III: Kamienny spokój

Do wieczora jeszcze można zamieszczać odpowiedzi do etapu II, a już teraz rozpoczynamy kolejną odsłonę zabawy, która potrwa do następnej soboty (godz. 18:00). 
Wyniki etapu II pojawią się na blogu w ciągu kilku dni.

Napisałem już wcześniej kilka słów o stawonogach, dziś natomiast nieco o kręgowcach, a ściślej rzecz ujmując płazach. Jak powszechnie wiadomo, pierwotnym środowiskiem życia była woda. To w niej powstały pierwsze żywe komórki, od których zaczął się wielki wyścig ewolucyjny. Środowisko lądowe opanowały w pierwszej kolejności rośliny, co wydaje się oczywiste ze względu na ich pozycję w łańcuchu pokarmowym – zwierzęta muszą się przecież czymś żywić. Dopiero po ekspansji roślin, na lądy wyszły zwierzęta, udało się to jednak tylko nielicznym typom, pozostałe albo nigdy nie zasiedliły terenów lądowych jak osłonice czy szkarłupnie, albo radzą sobie wyłącznie w środowisku o wysokiej wilgotności jak pierścienice bytujące w glebie. Kolonizacji lądu dokonały tylko stawonogi, mięczaki i kręgowce. Pierwszymi kręgowcami, które opuściły środowisko wodne były prymitywne płazy (zob. Ichthyostega). Wyrwanie się z „wodnego świata”, choćby na chwilę, miało wiele korzyści spośród których największą rolę odgrywało zapewne  bezpieczeństwo (brak drapieżników). Ten spokojny azyl pełen pokarmu roślinnego stwarzał ogromne możliwości bytowe, pod warunkiem, że organizm potrafił sobie poradzić z takimi przeszkodami jak na przykład nadmierna utrata wody, czerpanie tlenu z powietrza czy wydajne usuwanie dwutlenku węgla. Efektem ewolucji kręgowców w tym kierunku są właśnie płazy – dziś uważane za organizmy prymitywne, wówczas natomiast przodujące w wyścigu ewolucyjnym.

Osobliwością płazów jest niezwykle wolna przemiana materii. Podczas spoczynku zwierzęta te zużywają minimalne ilości tlenu, co ciekawe większość z nich uzyskuje dodatkowo energię z przemian beztlenowych dzięki czemu potrafią przeżyć wiele godzin bez dostępu do tlenu. Małe zapotrzebowanie na energię pozwala tym zwierzętom przetrwać nawet kilkumiesięczną głodówkę. Z niską przemianą materii wiąże się też zmiennocieplność płazów. Nie są one w stanie ogrzać się samodzielnie (zob. organizmy endotermiczne), a ponieważ stale wilgotna skóra ułatwia oddawanie ciepła, zwierzęta te są zwykle o około jeden stopień chłodniejsze niż temperatura otoczenia. Kolejną osobliwą cechą płazów jest sposób pobierania wody – nigdy jej nie piją, a pobierają przez skórę, przy czym może się to odbywać już przy kontakcie z wilgotną glebą.

Płazy dzielimy na beznogie (np. padalec), ogoniaste (np. traszki) oraz bezogonowe (żaby). Interesującą rzeczą jest, że większość płazów ogoniastych żyje na półkuli północnej w klimacie umiarkowanym, z czego najwięcej gatunków na kontynencie amerykańskim. Przypuszcza się, że także płazy bezogonowe żyły przez pewien okres historii głównie w strefach umiarkowanych, choć dziś występują najobficiej w tropikach. 

Niezależnie od tego czy darzymy płazy sentymentem, czy uważamy za paskudne potworki, pamiętajmy, że wszystkie nasze krajowe gatunki podlegają ochronie prawnej.

fot. Kamil Czepiel - Kamienny spokój